در مسیر تغییرات و تحولات آینده نزدیک ما و پس از رسیدن به تکینگی فناوری، بسیاری از چیزها و مفاهیم دچار تغییر و دگرگونی در سطح ماهوی می‌شوند که یکی از آنها مفهوم انسانیت و انسان بودن است.
ما در گذار از تغییرات فناورانه دنیای خود و تبدیل شدن به سایبورگ‌هایی با ویژگی‌ها و توانایی‌های کاملا متفاوت از نسخه امروزی ما، به موجوی بدل می‌شویم که دیگر اطلاق نام انسان به آن چندان درست نخواهد بود. برخی به چنین نسخه‌های ارتقا یافته‌ای از ما، اصطلاحا «نو انسان» می‌گویند.
گذار از انسان به نو انسان مصداق‌های زیادی دارد و نتیجه تعداد زیادی از تغییرات در حوزه فناوری، اقتصاد، جامعه‌شناسی، روابط انسانی، آگاهی و … است که در این مطلب از یکی از آنها برای شرح این مطلب بهره می‌چویم.
کاشت نانوبات‌ها در مغز
بر اساس برآوردهای ری کورزویل، تا حوالی سال ۲۰۴۰ میلادی ما قادر خواهیم بود نانوبات‌ها را در مغز خود جای‌گذاری کنیم (مطالعه بیشتر). به این شکل ما قادر خواهیم بود روی کاغذ تا ۳ میلیون برابر سریع‌تر فکر کنیم. به عبارتی ما در چنین شرایطی ۳ میلیون برابر خواهیم شد و زمان ۳ میلیون برابر برای ما کندتر خواهد گذشت. با چنین تکنولوژی ما می‌توانیم در یک عمر متوسط ۷۰ ساله یک انسان معمولی، به اندازه تقریبا ۱۳۵ میلیون سال عمر کنیم که اگر فرض را بر این بگیریم که در چنین سطحی از تکنولوژی دیگر نیاز به میانگین خواب ۸ ساعته در هر شبانه‌روز نداشته باشیم، این رقم به حدود ۲۰۰ میلیون سال خواهد رسید.
همچنین با وجود چنین تکنولوژی، موضوعاتی همچون تله‌پاتی و ارتباط مستقیم مغزی به اینترنت، موضوعاتی بدیهی خواهند بود و ما می‌توانیم با تعریف بیش از چند ده آواتار در فضای مجازی، در هر کدام از آنها به انجام کاری مشغول شویم. در یکی کتاب بخوانیم، در یکی به گشت و گذار در اینترنت بپردازیم، در یکی ایمیل‌ها را چک کنیم، در یکی مشغول گفتگو با دوست صمیمیمان باشیم و در یکی در حال تجربه کردن زندگی‌های متفاوت دیگر و …. (۱)
بر فرض صحیح بودن برآوردهای فوق، برخی سوالات ذهن ما را به خود مشغول می‌کند:
* چنین نوانسان‌های پیشرفته‌ای که روی کاغذ هر کدام از آنها با بیش از ۳ میلیون انسان برابری می‌کنند، چه برخورد و چه رفتاری با انسان‌ها خواهند داشت؟
* اولین انسان‌های مجهز به این تکنولوژی از آن چگونه استفاده خواهند کرد؟
* تقابل این دو نسل از انسان‌ها (انسان و نو انسان) چگونه خواهد بود و گذار از انسان به نو انسان چه تبعاتی خواهد داشت؟
در ادامه به برخی از احتمالات موجود در این مورد می‌پردازیم.
عواقب و خطرات گذار از انسان به نو انسان
انحصار
اولین دولت، شرکت یا افرادی که به چنین تکنولوژی دست پیدا می‌کنند و با موفقیت آن را کاربردی می‌کنند، ممکن است تصمیم بگیرند آن را به انحصار خود درآورند و با هرگونه تلاش دیگران در جهت دستیابی به این فناوری مقاومت کنند. در چنین حالتی این دولت، شرکت یا افراد می‌توانند هر چیزی در جهان در تمام جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، رسانه‌ای، نظامی و … را به کنترل خود درآورند.
فاصله طبقاتی وجودی
تا به حال هر زمان در مورد فاصله طبقاتی صحبت کرده‌ایم، منظورمان فاصله طبقاتی اقتصادی و اجتماعی بوده است. اما در سایه چنین سطح و شکلی از فناوری ممکن است با شکل تازه‌ای از فاصله طبقاتی مواجه شویم؛ فاصله طبقاتی وجودی. تفاوت‌های موجود میان انسان‌ها و نو انسان‌ها به سطح بی‌سابقه‌ای از تفاوت در سطح زندگی، شرایط اقتصادی، جایگاه اجتماعی و توانایی‌های فردی و در نهایت تفاوت‌های وجودی میان این دو گروه منجر خواهد شد که در طول تاریخ بی‌سابقه بوده است و شاید بتوانیم آن را به تفاوت انسان‌ها با عموزاده‌های شامپانزه خود تشبیه کنیم.
نابودی یا اسارت
بسیاری از ما همیشه در برخورد با هوش مصنوعی، دیدگاهی منفی یا تیره داشته‌ایم و از احتمال نابودی نوع بشر توسط آن صحبت کرده‌ایم؛ چرا که تصور می‌کنیم هوش مصنوعی پس از مدتی حضور ما را مفید ندیده یا حتی مضر می‌بیند و تصمیم به حذف ما می‌گیرد. حال سوال اینجاست که پس از عملی شدن فناوری کاشت نانوبات‌ها در مغز، آیا نوانسان‌های خلق شده به واسطه این فناوری، رفتاری مشابه هوش مصنوعی قصه‌هایمان با انسان نخواهند داشت؟ آیا به فکر نابودی انسان‌ها یا به اسارت گرفتن آنها (آنطور که در فیلم ماتریکس نشان می‌دهد) نخواهند افتاد؟
مهاجرت
افرادی که به چنین فناوری مجهز می‌شوند، به بیگانگانی در دنیای ما بدل خواهند شد که انسان‌ها و معاشرت با آنها کوچکترین جذابیتی برایشان نخواهد داشت و خیلی زود از وابستگی اقتصادی و اطلاعاتی به انسان‌ها، اجتماع و این دنیا رها خواهند شد. در چنین حالتی بسیار محتمل خواهد بود که آنها نیز همچون هوش مصنوعی‌های فیلم Her، دنیای ما را به مقصد دنیاهای دیگر همچون Monistic Vorldها ترک کنند.
دست دوستی به امید پیشرفت بیشتر
در دیدی مثبت می‌توانیم به این موضوع امید داشته باشیم که نو انسان‌های مذکور برای افزایش پیشرفت نسل خود به گذار دیگر انسان‌ها به نوع خود کمک کرده و آنها را در راه تبدیل شدن به نو انسانی دیگر یاری کنند. شاید این موجودات به این نتیجه برسند که اگرچه می‌توان با اسارت گرفتن مغز انسان‌ها از توان پردازشی (سخت‌افزاری و خصوصا نرم‌افزاری) ذهن آنها استفاده کرد، اما این موضوع باعث از بین رفتن آگاهی‌های منحصربفرد و انتخاب‌های منحصربفرد هر انسان واحد می‌شود و برای همین تصمیم بگیرند که دیگر انسان‌ها را در راه تبدیل شدن به نوانسان یاری کنند.
نگرانی‌ها در مورد تبعات و عواقب گذار از انسان به نو انسان بیشتر از آنچه است که در این مطلب آمده است. این نگرانی‌ها و ملاحظات از آن جهت مفید و لازم هستند که ما را متوجه ضرورت توجه و احتیاط در استفاده و توزیع فناوری‌هایی می‌کنند که در گذار ما از انسان به نو انسان نقشی اساسی دارند.
پی‌نوشت:
۱. این تنها بخشی از تبعات چنین اتفاقی در زندگی انسان است که در این مطلب به ذکر آنها اکتفا کردیم.
«هر سه‌شنبه شب، ساعت ۲۰:۲۰، مهمون من باشید در بخش بلاگ سایتم، با یه مطلب جدید. شااااید بعضی وقت‌ها خارج از این زمان‌بندی هم نوشتم؛ چک کنید. :دی
اگر هم دوست دارید از نوشته‌های جدید مطلع بشید، هم می‌تونید یه ایمیل با عنوان «خبرم کن» به Hi@MohsenElhamian.com بزنید تا ارسالل مطالبب جدید رو از طریق ایمیل بهتون خبر بدم، هم می‌تونید به این کانال تلگرامی بیاید.»
به نظرم ریسک خیلی بزرگیه برای بشریت
کاش بتونن در راه ساخت یک تمدن فوق هوشمند یه نقطه ضعف براش در نظر بگیرن که اگر به سمتی که بشر میخواست نرفت متوقفش کنن مثلاً این دست دوستی به امید پیشرفت خیلی ایده خوبیه کاش بتونن یه چنین ویژگی ای توشون بذارن که بشر دوست باشن! میفهمی چی میگم؟ مث ضمیر ناخودآگاهی که خود ما داریم و تو لحظه های حساس دست به دامن خدا میشیم (شاید این شبیه ترین مثال بود برای رسوندن منظورم)
خیلی ممنون از نظرت تناز 🌹🌹🌹
مساله سر اینه که یکی از گزینه‌های محتمل پیشرفت برای هوش مصنوعی خودآگاهیه و اینکه خودش پیشرفت خودش رو رقم میزنه. در این حالت تفاوتی نداره چه چیزی در اون قرار دادیم برای روز مبادا، چون تصمیم میگیره و حذفش میکنه اون ویژگی رو.
اگر نگران این موضوع هستیم من ترجیح میدم راهی درست کنیم که واقعا ازش برتر باشیم، نه اینکه به امید لطفش یا خوبیش منتظر بشینیم.
ممنون بابت مشارکت و نگرانیت … دغدغه فکری سطح بالاییه 😉