پس از گسترش زیرساخت‌های فناوری و ارتباطات در کشور، شاهد گسترش روزافزون ارتباطات و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی و حضور هرچه بیشتر ایرانی‌ها در اونها هستیم. اما این در حالیه که متاسفانه بخش عمده‌ای از محتوای این شبکه‌های اجتماعی رو مطالبی طنز با درون‌مایه‌هایی از توهین‌های قومیتی و تبعیض نژادی و … تشکیل داده.
در تحقیقی که در سال ۱۳۸۵ در وبلاگ منتسب به انجمن علمی انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران قرار گرفته، در مورد وضعیت آماری جوک‌های قومیتی اطلاعاتی ارائه شده. جامعه آماری این تحقیق مجموع ۴۶ وبلاگ سرویس پرشین بلاگ (به صورت انتخاب تصادفی) در یک روز خاص بوده و در طی این مدت بیش از هزار جوکِ قرار گرفته در این وبلاگ‌ها مورد بررسی قرار گرفته.
این جوک‌ها در ۶ سرفصل کلی مذهبی، سیاسی، قومیتی، بازی با کلمات، بی‌ادبانه و سایر قرار گرفتن که بر این اساس حدود ۷۰ درصد این جوک‌ها دارای عنصر قومیتی بودن. با بررسی دقیقتر بر روی نمونه جوک‌های قومیتی این نمونه آماری، درصدهای زیر برای اونها بدست اومده:
جوک‌های ترکی: ۷۰ درصد
جوک‌های شمالی: ۱۰ درصد
جوک‌های لری: ۵ درصد
جوک‌های قزوینی: ۵ درصد
جوک‌های جنوبی: ۵ درصد
جوک‌های تهرانی: ۲ درصد
جوک‌های اصفهانی: ۲ درصد
جوک‌های کردی: ۱ درصد
دروغ چرا، من هم زمانی جوک قومیتی تعریف می‌کردم. اما بعد از برخورد با چند تا از دوستان تُرک، این موضوع رو تَرک کردم. هوش، مهربانی و دوستی اونها باعث شد به این نکته فکر کنم که خوب و بد در هر قشر و صنف و قومی وجود داره و اگر بخوایم بدی‌های عده‌ای رو دلیل بر توهین و تمسخر همه افراد اون عده بدونیم، قبل از هر چیز باید خودمون رو مسخره کنیم. بعدها جوک‌هایی که برای مردم شهر خودم (بیرجند) هم اینور و اونور پخش میشد و حس بدی که در من ایجاد می‌کرد، باعث شد که بیشتر از قبل بدی این موضوع برام واضح بشه.
بررسی‌های بیشتر، حتی حرف‌های بیشتری برای گفتن داشتن. اتفاقات تلخ ناخوشایندی که در اونها میشد رد و پای برخوردهای قومیتی و نژادی رو پیدا کرد. اتفاقاتی که ضربه‌های ۲۰ امتیازی رو به جامعه و کشور و تک تک ما زده بود. حالا من به جایی رسیده بودم که واقعا درک نمی‌کردم که چرا هنوز افرادی با دیدن همه اینها، به عنوان پیش قراولان تمسخر دیگران با عباراتی مثل یه ترکه، یه لره، یه رشتیه، یه اصفهانیه و … فعالیت می‌کنن؟
جالب اینکه برای توجیه این برخورد و رفتارشون، میگن که این فقط برای تفریح هست. ولی هرچقدر فکر می‌کنم، متوجه نمیشم که این چطور تفریحی هست که با تمسخر و آزار انسان‌های دیگه حاصل میشه.
کما اینکه مسائلی مثل اینکه:
* گویا عباراتی مثل یه ترکه و یه لره به زور به اول بیشتر جوک‌ها اضافه شدن و وجودشون ضرورتی نداره …
* یا مثلا اینکه به شکل جالبی هر جوک قومیتی، بیشتر مناطق مستعد برای جدایی از ایران رو هدف گرفته …
حرف‌های زیادی برای گفتن دارن و گزینه‌های احتمالی زیادی برای علت شکل‌گیری یک جوک قومیتی و سرچشمه اونها رو به ما میده.
خوبه از یادمون نره که آزادی خوبه، مشروط به اینکه آسایش فرد دیگه‌ای رو برهم نزنه، خوبه که تفاوت بین شوخی و تمسخر یا رک‌گویی و بی‌ادبی رو بدونیم و خوبه بدونیم که اگر به این برخوردهای قومیتی و نشر یک جوک قومیتی دامن زدیم، دستمون به خون افرادی که مرگشون ریشه تبعیض و برخورد قومیتی داشت و داره، آغشته است و سهم ما در این جنایت، کمتر از قاتلان نیست.
به امید روزی که از تبعات و عواقب حرفها و رفتارمون آگاه باشیم و برخورد بهتری با دیگران داشته باشیم، بدون توهین و تمسخر و دلخوری و کاشتن تخم کینه و تفرقه و انتقام …
پی‌نوشت:
۱- این مطلب پیش از این در وبلاگ قدیمیم به اشتراک گذاشته شده بود.
۲- این مطلب به عنوان یک نمونه از سوژه‌های ارائه شده در مطلبم تحت عنوان «چه چیزهایی در سایت شخصی خود بنویسیم؟» آماده شد.
«هر سه‌شنبه شب، ساعت ۲۰:۲۰، مهمون من باشید در بخش بلاگ سایتم، با یه مطلب جدید. شااااید بعضی وقت‌ها خارج از این زمان‌بندی هم نوشتم؛ چک کنید. :دی
اگر هم دوست دارید از نوشته‌های جدید مطلع بشید، هم می‌تونید یه ایمیل با عنوان «خبرم کن» به Hi@MohsenElhamian.com بزنید تا ارسال مطالب جدید رو از طریق ایمیل بهتون خبر بدم، هم می‌تونید به کانال تلگرامی من بیاید.»